آیا قرائت فاتحه (یا هر گونه خیرات)برای اموات به آنها می‌رسد؟ آیا این خیرات برای اموات نوعی شفاعت ما برای آنهاست؟ آیا شفاعت هرکسی قبول می گردد؟
قرائت فاتحه، اقامه‌ی نماز قضا به نیابت اموات و یا نماز مستحب و هدیه ثواب آن به اموات و هم چنین زیارت، صدقه، یا هر گونه خیرات دیگری که برای اموات انجام می‌گیرد، در واقع نوعی «هدیه» است که از طرف بازماندگان در دنیا برای رفتگان و اموات ارسال می‌گردد و به آنها نیز می‌رسد. و در احادیث و روایات نیز تأکید بسیاری بر آن شده است:
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که فرمودند :
«هر جمعه ارواح مومنین مقابل خانه هایشان می‌آیند و هر یک با آواز حزین و گریه? فریاد می‌زند? ای اهل و اولاد من! ای پدر و مادر من !ای خویشان من به ما مهربانی کنید و با آنچه ما برای شما گذاشتیم که اکنون حساب و کتاب و عذابش برای ماست و نفعش برای شما برای ما نیز درهمی یا قرص نانی یا جامه و لباسی هدیه و خیرات کنید تا خداوند از لباس‌های بهشتی به شما بپوشاند . آن گاه رسول خدا (ص) گریه کرد تا حدی که دیگر قدرت بر سخن گفتن نداشت.
سپس فرمود : این برادران مرده شما می گویند: وای بر ما اگر از آنچه که در دست ما بود در راه خدا انفاق می کردیم الآن به شما محتاج نبودیم. آن گاه با حسرت و پشیمانی برمی گردند. در خاتمه فرمودند : زود برای مردگانتان صدقه بفرستید.» ) مفاتیح ? ص907)
الف - در مورد «خیرات» برای اموات نیز دقت شود که فایده برنده ابتدایی از این خیرات زنده‌ها هستند، منتهی چون کار خیر اجر و ثواب دارد و خیر ثواب را هدیه به اموات کرده است، خداوند رحمان و منان ثوابی به میت اعطا می فرماید، بدون آن که از ثواب خیر و نیکوکار بکاهد. به عنوان مثال: این انسان‌های زنده هستند که تلاوت حمد یا سایر سوره‌ها، زیارات و ادعیه را می نمایند و از برکات دنیوی و اخروی آنها به حد ایمان، اخلاص، فهم و باور خود بهره‌مند می‌شوند و یا این زنده‌ها هستند که غذایی می‌خورند و یا به لباسی دست پیدا می کنند و یا گره‌ای از مشکلات مالی‌شان باز می‌شود و ثوابش به میت نیز می‌رسد.
ب - در مورد «شفاعت» نیز دقت شود که در اصل به معنای «جفت» شدن است. پس هر کس با هر چیزی در دنیا یا آخرت «جفت» شود، شفاعت صورت پذیرفته است.
اما به طور معمول منظور از «شفاعت» جفت شدنی است که انسان را از انواع عذاب‌های دنیوی، برزخی و قیامت برهاند. بدیهی است که چنین شفاعتی را خداوند باید بپذیرد. لذا فرمود:
«... ما مِنْ شَفیعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِه ...» (یونس – 10)
ترجمه: ... هیچ شفاعت کنندهاى وجود ندارد مگر به اذن خود او ... .
«یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلاً» (طه - 109)
ترجمه: در آن روز شفاعت سودى ندارد مگر از کسى که خداى رحمان اجازه شفاعتش داده باشد و سخن او را در شفاعت بپسندد.
ج – بدیهی است که اگر فرد نزد خداوند مقبول و محبوب باشد، خداوند متعال و کریم نیز شفاعت او را نسبت به دیگران [اعم از زنده یا مرده] می‌پذیرد و شفاعت صورت می‌پذیرد. اگر به موضوع «شفاعت» با دید وسیع‌تری بنگریم، در می‌یابیم: همین که به آشنایان خود می‌گوییم: التماس دعا، یا در زیارت می‌خواهیم که سلامی برسانند و یا نایب الزیارة باشند، خود طلب نوعی شفاعت است که اگر خدا بخواهد مقبول می‌افتد.
پس اگر به خیرات برای اموات نیز به این چشم نگاه کنیم که ما هدایایی برای آنها می‌فرستیم و از خداوند کریم مسئلت می‌نماییم تا از ما بپذیرد و به آنها برساند، باز هم شفاعت صورت پذیرفته است.
برخی از روایات:
- مرحوم شیخ حر عاملى در کتاب وسائل الشیعه به نقل از امام صادق (ع) آورده است: راوى حدیث گفت: از حضرت صادق(ع) پرسیدم: می‌توان به جاى مرده نماز خواند؟ حضرت فرمود: بلى، سپس فرمود: ممکن است میت در نگرانى و غم اعمال گذشته خود باشد و این عبادتى که به جاى او انجام مى شود جبران کمبود او را بکند و وى را از نگرانى نجات بدهد.
- و نیز در همان کتاب به نقل از امام صادق (ع) آورده است:
حضرت فرمودند: همان گونه که زنده‌ها از هدیه‌اى که براى آنها مى برند خوشحال مى شوند، اموات نیز از طلب رحمت و مغفرتى که براى آنها مى کنند خوشحال مى شوند.
- مرحوم محدث قمى در سفینه البحار به نقل از رسول خدا (ص) آورده :
کسى که وارد مقبره مؤ منین ((قبرستان )) شود و سوره مبارکه ((یاسین )) را بخواند خداوند به اموات آن قبرستان تخفیف [در عذاب یا نگرانى ] مى دهد.
- مرحوم مجلسى از تفسیر در المنثور به نقل از رسول خدا (ص) آورده است :
رسول خدا (ص) فرمودند: میتى که نزد او سوره بمارکه «یاسین» خوانده شود سختى‌هاى عالم برزخ و قیامت بر او آسان مى گردد.
- باز مرحوم مجلسى در بحار به نقل از ابن ابى عمیر آورده است :
از حضرت [امام صادق یا امام موسى بن جعفر (ع)] پرسیدم : دعا و صدقه و نماز براى اموات فایده اى دارد و آیا به آنها مى رسد؟ حضرت فرمودند: بلى .
- مرحوم شیخ حر عاملى در وسائل به نقل از حضرت صادق (ع) آورده است :
راوى حدیث گفت : حضرت صادق (ع) فرموده‌اند: ثواب نماز و روزه و حج و صدقات و هر کار نیک و دعا به میت مى رسد و اجرا و ثواب آن براى آن کسى که انجام داده نیز نوشته مى شود.
- مرحوم صدوق (ره ) در من لایحضر به نقل از حضرت رضا(ع) آورده است :
حضرت رضا (ع) فرموده اند: هر مؤ منى که قبر مؤ‌من دیگرى را زیارت کند و بر مزار او هفت مرتبه سوره مبارکه «قدر» بخواند، خداوند هر دو را مى آمرزد.
- مرحوم شیخ حر عاملى در وسائل الشیعه به نقل از عده الداعى آورده است :
حضرت صادق (ع) فرمودند: چرا در حق پدر و مادر خودتان زنده باشند یا مرده ، نیکى نمى کنید؟ اگر براى آنها نماز بخوانید، روزه بگیرید، صدقه بدهید خداوند ثواب این اعمال را به آنها مى رساند و به شما براى این عمل نیکى که انجام داده اید پاداش بیشترى عنایت می‌کند.
پس، همین الآن فاتحه و صلواتی با دعا برای فرج را به کلیه‌ی امواتمان هدیه نماییم.ا
برچسب‌ها: اموات- خیرات
